Προγεννητικός έλεγχος κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης

Γράφει ο ιατρός κ. Αργύριος Ρούντης,

Μαιευτήρας-Χειρουργός Γυναικολόγος, MD, MSc

Ο προγεννητικός έλεγχος αφορά σε ένα σύνολο εργαστηριακών και απεικονιστικών εξετάσεων που διενεργούνται κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης και αποσκοπούν στην διασφάλιση της γέννησης ενός υγιούς νεογνού, ελαχιστοποιώντας ταυτόχρονα τον κίνδυνο για την μητέρα.

Ο προγεννητικός έλεγχος ξεκινάει αμέσως μετά την διάγνωση της εγκυμοσύνης, ιδανικά πριν τις 10 εβδομάδες κύησης, και συνεχίζεται καθ’ όλη την διάρκεια της, με την μορφή μαιευτικών επισκέψεων σε συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα, τα οποία καθορίζονται από το είδος των εξετάσεων που πρέπει να διενεργηθούν.

Η διάγνωση μίας κύησης συνήθως ξεκινάει από ένα θετικό τέστ κύησης στα ούρα ή με μία μέτρηση β-χοριακής γοναδοτροπίνης (β-hCG) στο αίμα, συνήθως >25mIU/mL.

Τιμές >1500mIU/Ml συνήθως επιτρέπουν την επιβεβαίωση της κύησης και υπερηχογραφικά. Εναλλακτικά μπορεί να ζητηθούν διαδοχικές μετρήσεις β-hCG στο αίμα, συνήθως 48 ώρες μετά την αρχική μέτρηση.

Διπλασιασμός της β-hCG κάθε 48-72 ώρες είναι καλό σημάδι μίας ομαλά εξελισσόμενης κύησης.

Ο προγεννητικός έλεγχος κατά την πρώτη επίσκεψη της εγκύου στον μαιευτήρα-γυναικολόγο περιλαμβάνει:

– Λήψη ιστορικού: Δίνεται έμφαση στο ατομικό, προηγούμενο μαιευτικό, χειρουργικό και κληρονομικό ιστορικό της εγκύου, καθώς και στην αναγνώριση όλων των παραγόντων που μπορούν να επηρεάσουν την ομαλή εξέλιξη της παρούσας εγκυμοσύνης. Επιπλέον, με βάση τη πρώτη μέρα της τελευταίας περιόδου, ο γυναικολόγος θα υπολογίσει κατά προσέγγιση την ηλικία της εγκυμοσύνης.

– Φυσική εξέταση: Περιλαμβάνει τη μέτρηση της αρτηριακής πίεσης και την καταγραφή του βάρους και του ύψους της εγκύου για τον προσδιορισμό του δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ:kg/m²)

– Yπερηχογραφική εξέταση: Γίνεται διακολπικά και μέσω αυτής ο γυναικολόγος μπορεί:

• Να διαγνώσει έγκαιρα μία πιθανή έκτοπη κύηση

• Να επιβεβαιώσει εάν πρόκειται για μονήρη ή πολύδυμη κύηση

• Να ανιχνεύσει την εμβρυϊκή καρδιακή λειτουργία μετά τις 6 εβδομάδες κύησης

• Να προσδιορίσει υπερηχογραφικά την ηλικία κύησης του εμβρύου

– Ενημέρωση: Περιλαμβάνει την ενημέρωση της εγκύου για το χρονικό διάστημα της κύησης σχετικά με:

Βλαπτικούς παράγοντες για το έμβρυο (αποφυγή αλκοόλ, διακοπή καπνίσματος, τροποποίηση φαρμακευτικής αγωγής, περιορισμός στην λήψη καφεΐνης)

• Τη διατροφή

• Την εργασία

• Τις σεξουαλικές επαφές

• Την άσκηση και τη σωματική δραστηριότητα

• Τους εμβολιασμούς

• Την φαρμακευτική αγωγή

• Το πλάνο παρακολούθησης της εγκυμοσύνης

– Εργαστηριακό έλεγχο: Περιλαμβάνει την διενέργεια των κάτωθι εργαστηριακών εξετάσεων:

• Γενική αίματος: Δίνεται έμφαση στην αιμοσφαιρίνη και στον αιματοκρίτη

• Ομάδα αίματος/Rhesus: Σε Rhesus αρνητικές γυναίκες γίνεται έλεγχος στον σύντροφο

• Έμμεσος coombs

• Ηλεκτροφόρηση αιμοσφαιρίνης και δοκιμασία δρεπανώσεως: Aπαραίτητες για την ανίχνευση αιμοσφαιροπαθειών.

• Γενική και καλλιέργεια ούρων: έλεγχος για πιθανή ουρολοίμωξη, εκτίμηση νεφρικής λειτουργίας

• Ορολογικός έλεγχος για ηπατίτιδα Β, C, HIV, αντισώματα για ερυθρά, σύφιλη, τοξόπλασμα, κυτταρομεγαλοϊό.

• Τεστ Παπανικολάου ή co–testing (ανάλογα με την ηλικία της εγκύου) εφόσον δεν υπάρχει πρόσφατος έλεγχος

• ΤSH: Για τον έλεγχο του θυρεοειδούς αδένα

• Έλεγχος κυστικής ίνωσης

• Γλυκόζη νηστείας: έλεγχος για προϋπάρχοντα διαβήτη

Προαιρετικά:

• Σίδηρος και φερριτίνη ορού: Έλεγχος για σιδηροπενική αναιμία, αξιολόγηση αποθεμάτων σιδήρου, έναρξη φαρμακευτικών σκευασμάτων σιδήρου ανάλογα με τα αποτελέσματα.

• Καρδιολογική εκτίμηση: βάσει του ιστορικού.

Παρακάτω παρατίθεται ένα ενδεικτικό πλάνο παρακολούθησης της εγκυμοσύνης, που αφορά όμως σε μία ανεπίπλεκτη, ομαλά εξελισσόμενη κύηση. Σε περιπτώσεις παθολογίας της κύησης, οι επισκέψεις στο ιατρείο είναι πιο συχνές και η παρακολούθηση στενότερη.

– 11-13⁺⁶ εβδομάδες: Υπερηχογραφικός έλεγχος 1^ου τριμήνου (αυχενική διαφάνεια) σε συνδυασμό με τον προσδιορισμό στο αίμα της εγκύου της PAPP–A και της ελεύθερης β-χοριακής γοναδοτροπίνης (β-hCG), για υπολογισμό του κινδύνου για το σύνδρομο Down, καθώς και για τις τρισωμίες 18 και 13. Επί ενδείξεων, μπορεί να γίνει συμπληρωματικός έλεγχος με ΝΙPT (μη επεμβατικός προγεννητικός έλεγχος) ή λήψη τροφοβλάστης.

– 16-17⁺⁶ εβδομάδες: Μέτρηση σωματικού βάρους, αρτηριακής πίεσης, υπερηχογράφημα ανάπτυξης εμβρύου, έλεγχος για πρωτεϊνουρία. Επί ενδείξεων, διενέργεια αμνιοπαρακέντησης.

– 20-23⁺⁶ εβδομάδες: Υπερηχογράφημα Β΄ επιπέδου για τον λεπτομερή έλεγχο της ανατομίας του εμβρύου, μέτρηση μήκους τραχήλου για πρόβλεψη πρόωρου τοκετού, εξέταση Doppler μητριαίων αρτηριών για πρόβλεψη προεκλαμψίας και υπολειπόμενης αύξησης του εμβρύου. Μέτρηση αρτηριακής πίεσης, σωματικού βάρους και έλεγχος για πρωτεϊνουρία.

– 26-28 εβδομάδες: Mέτρηση αρτηριακής πίεσης, σωματικού βάρους, γενική αίματος και έλεγχος για πρωτεϊνουρία. Καμπύλη ανοχής γλυκόζης μεταξύ 24^ης και 28^ης εβδομάδας. Χορήγηση αντι-D γ-σφαιρίνης σε Rhesus αρνητικές γυναίκες.

– 32-34 εβδομάδες: Υπερηχογράφημα ανάπτυξης εμβρύου και Doppler υπερηχογραφία. Mέτρηση αρτηριακής πίεσης, σωματικού βάρους και έλεγχος για πρωτεϊνουρία.

– 36-37⁺⁶ εβδομάδες: Καλλιέργεια κολπικού υγρού για β-αιμολυτικό στρεπτόκοκκο (GBS). Διενέργεια καρδιοτοκογραφήματος, βιοφυσικό προφίλ εμβρύου, αξιολόγηση τραχήλου μέσω γυναικολογικής εξέτασης. Mέτρηση αρτηριακής πίεσης, σωματικού βάρους και έλεγχος για πρωτεϊνουρία.

– 39-40 εβδομάδες: Διενέργεια καρδιοτοκογραφήματος, βιοφυσικό προφίλ εμβρύου, έλεγχος ωρίμανσης τραχήλου. Mέτρηση αρτηριακής πίεσης, σωματικού βάρους και έλεγχος για πρωτεϊνουρία.

– Μετά τις 40 εβδομάδες: Διενέργεια καρδιοτοκογράφηματος και υπερηχογραφική εκτίμηση του αμνιακού υγρού 2 φορές την εβδομάδα. Σύσταση για πρόκληση τοκετού μετά την 41^η εβδομάδα κύησης.